Το τελευταίο διάστημα σταδιακά κλιμακώνεται η διεκδίκηση για την ένταξη των μόνιμων υγειονομικών του δημοσίου στο ασφαλιστικό καθεστώς των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ). Ένας προβληματισμός που υπάρχει είναι σχετικά με το εφόσον νομοθετηθεί η ένταξη, αν θα έχει αναδρομική ισχύ από την οποία θα μπορούν να ωφεληθούν ακόμα και εργαζόμενοι που βρίσκονται και μετά το 50ο έτος ηλικίας, Το μόνο αντίστοιχο παράδειγμα ένταξης μονίμων υπαλλήλων του δημοσίου σε ασφαλιστικό καθεστώς ΒΑΕ είναι αυτό των εργαζόμενων στην καθαριότητα και άλλες υπηρεσίες των δήμων. Με τη βοήθεια του πρώην αντιπροέδρου της Εκτελεστικής Επιτροπής μέλους της ΠΟΕ ΟΤΑ και σήμερα μέλους του Γενικού Συμβουλίου της ΑΔΕΔΥ Γιώργου Χαρίση, μπόρεσα και σύνταξα ένα σύντομο ιστορικό της περίπτωσης, που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα ή οδηγός για την αντίστοιχη ένταξη των υγειονομικών.
Μετά από πολύχρονες απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στους ΟΤΑ, το 1999 καθιερώνεται για πρώτη φορά η εθελοντική ένταξη στα ΒΑΕ των μόνιμων εργαζομένων στην καθαριότητα και στα συνεργεία συντήρησης και επισκευής των δήμων. Στο άρθρο 2 παρ.20 του νόμου 2703/1999 αναφέρονται τα παρακάτω:
20.α.Στο τέλος του άρθρου 56 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων προστίθεται παράγραφος 14 ως εξής:
”14. Το μόνιμο προσωπικό των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) πρώτης βαθμίδας, το οποίο απασχολείται στην αποκομιδή, μεταφορά, διαλογή, επιστασία, καταστροφή απορριμάτων, σε συνεργεία συντήρησης, επισκευής των μέσων καθαριότητας και με το πλύσιμο αυτών, καθώς και οι οδοκαθαριστές, εργάτες αφοδευτηρίων, ταφής εκταφής νεκρών και καθαριστές οστών, που υπάγεται στη συνταξιοδοτική προστασία του Δημοσίου, εφόσον έχει συμπληρώσει δώδεκα (12) έτη υπηρεσία αποκλειστικά στις θέσεις αυτές από τηο οποία τρία (3) έτη την τελευταία δεκαετία, για την καταβολή της σύνταξής του δύναται με δήλωσή του να επιλέξει, αντί της συνταξιοδότησής του με το κατά περίπτωση όριο ηλικίας των διατάξεων των προηγούμενων παραγράφων του παρόντος άρθρου, τη συνταξιοδότηση του με το opto ηλικίας που προβλέπεται για τις ίδιες ειδικότητες από τον Κανονιομό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων του Ι.Κ.Α., με την καταβολή στο Δημόσιο, από τη μονιμοποίησή του και μετά, της ανάλογης πρόσθετης ειδικής εισφοράς που προβλέπεται από τον ίδιο Κανονισμό, για το προσωπικό των ίδιων ειδικοτήτων.Η ανωτέρω δήλωση επιλογής υποβάλλεται από τους ενδιαφερομένους, στην αρμόδια Διεύθυνση Προσωπικού, μέσα σε προθεσμία τριών (3) μηνών, από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, για όσους έχουν ήδη μονιμοποιηθεί, για όσους δε διορίζονται ή μονιμοποιούνται εφεξής μέσα σε προθεσμία τριών (3) μηνών από το διορισμό ή τη μονιμοποιήσή τους.”
β. Η ασφαλιστική τακτοποίηση των υπαλλήλων της παρούσας παραγράφου για το χρονικό διάστημα από τη μονιμοποίησή τους μέχρι την υποβολή της ανωτέρω δήλωσης γίνεται με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 59 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων και την καταβολή της ανωτέρω πρόσθετης ειδικής εισφοράς από τους ενδιαφερομένους.
β. Η ασφαλιστική τακτοποίηση των υπαλλήλων της παρούσας παραγράφου για το χρονικό διάστημα από τη μονιμοποίησή τους μέχρι την υποβολή της ανωτέρω δήλωσης γίνεται με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 59 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων και την καταβολή της ανωτέρω πρόσθετης ειδικής εισφοράς από τους ενδιαφερομένους.
Όμως η ρύθμιση αυτή κρίθηκε από τους εργαζόμενους ως μη συμφέρουσα, αφού απαιτούσε καταβολή μεγάλων ποσών για την εξαγορά των προηγούμενων ετών ως ΒΑΕ, με αποτέλεσμα ένας πολύ μικρός αριθμός εργαζομένων να κάνει χρήση της ρύθμισης αυτής και να ενταχθεί στο καθεστώς ΒΑΕ. Γι΄αυτό και συνεχίστηκαν οι κινητοποιήσεις και οι απεργίες των εργαζομένων στην καθαριότητα των δήμων, με αποτέλεσμα το 2008 να νομοθετηθούν πλέον συμφέροντες όροι για την ένταξη στα ΒΑΕ και την εξαγορά των προηγούμενων ετών.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τις προσπάθειες τότε, να υπάρξει κοινή και συντονισμένη δράση με την ΠΟΕΔΗΝ, για την από κοινού ένταξη των εργαζομένων στους ΟΤΑ και στα Νοσοκομεία στα ΒΑΕ κάτι τέτοιο δεν έγινε κατορθωτό με ευθύνη κυρίως της τότε συνδικαλιστικής ηγεσίας της ΠΟΕΔΗΝ, που και σήμερα η είναι ίδια, με την αλλαγή κάποιων προσώπων! Αξίζει επίσης να θυμίσουμε ότι αρνητική ήταν και οι στάση των δυνάμεων του ΠΑΜΕ στην ΠΟΕ-ΟΤΑ, στο όνομα του όλα ή τίποτα!
Στο άρθρο 4 του νόμου 3660/2008 αναφέρονται τα παρακάτω:
“Το μόνιμο προσωπικό των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) πρώτου βαθμού, το οποίο απασχολείται αποκλειστικά και κατά πλήρες ωράριο στη συγκομιδή και αποκομιδή, μεταφορά, διαλογή, επιστασία, καταστροφή απορριμμάτων, σε συνεργεία συντήρησης και επισκευής των μέσων καθαριότητας και με το πλύσιμο αυτών, καθώς και οι οδοκαθαριστές, οι εργάτες αφοδευτηρίων, οι χειριστές μηχανικών σαρώθρων, οι εργάτες ταφής και εκταφής νεκρών, οι καθαριστές οστών, οι εργάτες και τεχνίτες ασφαλτόστρωσης, οι τοποθετητές μαρμάρων και πλακών, οι κατεργαστές και κόπτες μαρμάρων, οι σφαγείς και εκδορείς ζώων και πτηνών και οι εναερίτες ηλεκτρολόγοι, που υπάγονται στη συνταξιοδοτική προστασία του Δημοσίου, δικαιούνται σύνταξη από το Δημόσιο, εφόσον έχουν συμπληρώσει οι μεν άνδρες το 58ο έτος της ηλικίας, οι δε γυναίκες το 53ο έτος και έχουν συμπληρώσει δεκαπέντε (15) συντάξιμα έτη από τα οποία δώδεκα (12) έτη αποκλειστικά τι θέσεις αυτές εκ των οποίων τρία (3) έτη τουλάχιστον τα τελευταία δεκατρία (13) έτη πριν τη συμπλήρωση του ανωτέρω ορίου ηλικίας.Το ανωτέρω προσωπικό υπόκειται από το διορισμό ή τη μονιμοποίησή του στις ειδικότητες της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού, στην καταβολή πρόσθετης ειδικής εισφοράς 4,3% επί του βασικού μισθού και επί του ποσού του επιδόματος ειδικής απασχόλησης.
2.α. Το προσωπικό που έχει προσληφθεί ή διορισθεί ή μονιμοποιηθεί τις ειδικότητες της προηγούμενης παραγράφου μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, υπάγεται στις διατάξεις της παραγράφου αναδρομικά, ύστερα από αίτηση που υποβάλλεται αποκλειστικά εντός προθεσμίας τριών (3) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, καταβάλλοντας την πρόσθετη ειδική εισφορά, που αναφέρεται στο τελευταίο εδάφιο της προηγούμενης παραγράφου, αναδρομικά, για το χρονικό διάστημα από 8.4.1999 έως και την ημερομηνία τι αίτησης και εφεξής.Σε όσα από τα ανωτέρω πρόσωπα έχουν υπηρεσία πριν τις 8.4.1999 και απασχολούνταν αποκλειστικά στις ειδικότητες της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού, χορηγείται, για κάθε επτά (7) χρόνια πραγματικής απασχόλησης σε αυτές, μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία, ένας (1) χρόνος πλασματικής συντάξιμης υπηρεσίας.
2.α. Το προσωπικό που έχει προσληφθεί ή διορισθεί ή μονιμοποιηθεί τις ειδικότητες της προηγούμενης παραγράφου μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, υπάγεται στις διατάξεις της παραγράφου αναδρομικά, ύστερα από αίτηση που υποβάλλεται αποκλειστικά εντός προθεσμίας τριών (3) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, καταβάλλοντας την πρόσθετη ειδική εισφορά, που αναφέρεται στο τελευταίο εδάφιο της προηγούμενης παραγράφου, αναδρομικά, για το χρονικό διάστημα από 8.4.1999 έως και την ημερομηνία τι αίτησης και εφεξής.Σε όσα από τα ανωτέρω πρόσωπα έχουν υπηρεσία πριν τις 8.4.1999 και απασχολούνταν αποκλειστικά στις ειδικότητες της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού, χορηγείται, για κάθε επτά (7) χρόνια πραγματικής απασχόλησης σε αυτές, μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία, ένας (1) χρόνος πλασματικής συντάξιμης υπηρεσίας.
2 Β. Το προσωπικό που έχει επιλέξει με τις διατάξεις της παρ. 20 του άρθρου 2 του Ν. 2703/1999 να υπαχθεί στα βαρέα και ανθυγιεινά δεν υποχρεούται στην υποβολή της αίτησης.
3. Το προσωπικό που υπάγεται στις ρυθμίσεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου αυτού, μετά τη συμπλήρωση πέντε (5) ετών πραγματικής υπηρεσίας στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα λαμβάνει ένα (1) μισθολογικό κλιμάκιο, με τη συμπλήρωση δέκα (10) ετών ένα (1) ακόμη μισθολογικό κλιμάκιο και με τη συμπλήρωση δεκαπεντε (15) ετών ένα (1) ακόμη μισθολογικό κλιμάκιο.
4. Το επίδομα ειδικής απασχόλησης που καταβάλλεται στο προσωπικό που υπηρετεί τις θέσεις της παραγράφου 1 υπολογίζεται και στις συντάξιμες αποδοχές.
5. Το ποσό της σύνταξης των προσώπων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου αυτού που θα παραμείνουν στην Υπηρεσία και μετά τη συμπλήρωση του 58ου ή του 53ου έτους της ηλικίας, κατά περίπτωση, επειδή δεν θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης σύμφωνα με τι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων, λόγω αλλαγής επαγγελματικής ειδικότητας ή άλλων λόγων, συνταξιοδοτούνται δε με βάση της γενικές διατάξεις του π.δ. 169/2007 ή του Ν. 2084/1992 (ΦΕΚ 165 Α΄), προσαυξάνεται κατά 0,35% για κάθε έτος ασφάλισης στο συγκεκριμένο καθεστώς.
6. Οι παράγραφοι 3, 4 και 5 του άρθρου αυτού ισχύουν και για το προσωπικό που είχε επιλέξει με τις διατάξεις του Ν. 2703/1999 να υπαχθεί στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.7. Από ισχύος των διατάξεων του άρθρου αυτού, καταργούνται οι διατάξεις της παρ. 14 του άρθρου 56 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων και η ακολουθούσα παράγραφος αναριθμείται και λαμβάνει αριθμό 14.“
Ουσιαστικά η ένταξη έγινε αναδρομικά χωρίς την καταβολή πρόσθετης εισφοράς για το διάστημα από το διορισμό των εργαζομένων έως 8/4/1999, ενώ από εκεί και μετά υπήρχε η εξαγορά με την ειδική εισφορά του 4.3%, λόγω ένταξης στα λεγόμενα υπερβαρέα επαγγέλματα. Η ρύθμιση αυτή θεωρήθηκε ιδιαίτερα ευνοϊκή για την αναδρομική ένταξη στα ΒΑΕ των εργαζομένων στην καθαριότητα των Δήμων, με αποτέλεσμα να ενταχθεί το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων και πολλοί να κάνουν χρήση και να συνταξιοδοτηθούν.
Η πρόβλεψη μάλιστα τότε, για την χορήγηση τριών πλασματικών μισθολογικών κλιμακίων -ένα για κάθε πέντε χρόνια-, και η προσμέτρηση του ανθυγιεινού επιδόματος στις συντάξιμες αποδοχές, έδωσε επιπλέον αυξήσεις στους μισθούς των εργαζομένων που εντάχθηκαν στα ΒΑΕ, που σχεδόν μηδένιζε τις επιπλέον κρατήσεις και τις κρατήσεις για τα αναδρομικά και σημαντικές αυξήσεις στις συντάξεις τους.
Το 2010 με το νόμο 3865/2010 έγινε αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών για να εξισωθούν με αυτά των αντρών, ενώ το 2012 έγινε αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζόμενων με καθεστώς ΒΑΕ κατά δύο χρόνια.
Στο άρθρο 1 υποπαράγραφος Β.2.στ. του νόμου 4093/2012 αναφέρονται τα παρακάτω:
στ. Η σύνταξη όσων από τα πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 3660/2008 (Α’ 78) θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης με βάση τις διατάξεις του ίδιου άρθρου, από 1.1.2013 και μετά, καταβάλλεται με τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας τους.
Πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι το καθεστώς ένταξης στα ΒΑΕ δεν επηρεάζει τα όρια ηλικίας όταν οι εργαζόμενοι κάνουν χρήση των μεταβατικών διατάξεων του νόμου 3865/2010 (χρήση συμπλήρωσης 25ετίας το 2011 κλπ).
Το αίτημα ένταξης των μόνιμων υγειονομικών (συγκεκριμένων κατηγοριών) του ΕΣΥ στα ΒΑΕ συγκεντρώνει πλέον κοινωνική αποδοχή, ενώ πρέπει να τονιστεί ότι η ένταξη στα ΒΑΕ ισχύει για τους υγειονομικούς στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και για τους συμβασιούχους του δημοσίου.
Χρειάζεται συνεπώς να ενταθούν οι κινητοποιήσεις και οι διεκδικήσεις από την πλευρά των εργαζομένων και να διεκδικηθούν λύσεις αντίστοιχες με αυτές που δόθηκαν στην περίπτωση των εργαζομένων στην καθαριότητα και άλλες υπηρεσίες των δήμων.
Γιώργος Μανουσάκης, νοσηλευτής,
μέλος της Γραμματείας του ΜΕΤΑ υγειονομικών
